Pleisters plakken hard nodig nu armoede steeds meer mensen raakt

Lees hier de bijdrage van PvdA Nijmegen aan het begrotingsdebat van 2 november 2022:

De wereld, ons land, en ook onze mooie en zo geliefde stad Nijmegen beleeft moeilijke tijden. Een periode waarin een oorlog veel slachtoffers maakt, het energienet ontwricht raakt, we kampen met de nasleep van corona, de inflatie stijgt en het levensonderhoud van veel mensen steeds duurder wordt. Steeds meer stadsgenoten worden op een of andere manier geraakt door stijgende prijzen en armoede. Mensen die het moeilijk hadden, krijgen het steeds moeilijker. Maar we zien ook steeds vaker gezinnen die 3 jaar geleden goed rond konden komen, maar die nu in de problemen raken of keuzes moeten maken die ze eerst niet hoefden te maken. De lonen nemen immers niet toe en veel mensen die eerder wel met een baan het hoofd boven water konden houden, de middeninkomens,  raken nu in de problemen. Of het nu gaat om Nijmegenaren die hun energie niet meer kunnen betalen, stadsgenoten waarbij het doen van boodschappen een horde wordt of inwoners van wie de kinderen niet meer mee kunnen doen aan activiteiten als sport of een dagje uit niet meer tot de mogelijkheden behoort. En dat terwijl de rijken, zij die vermogen hebben, steeds rijker worden. Je zou er bijna cynisch van worden. Maar dan moet je niet de politiek in gaan. Want de politiek kan als geen ander perspectief bieden en keuzes maken. ‘Armoede is een grote vijand van menselijk geluk. Het vernietigt vrijheid en het maakt het uitoefenen van sommige zaken onmogelijk en van andere zeer moeilijk.’ Dit vertaalde citaat van een Engelse schrijver uit de 18^e eeuw raakt ook heden ten dage nog aan de kern van wat armoede is.

En voorzitter, ik sta hier met een doosje pleisters. En laat ik heel duidelijk zijn, pleisters plakken is goed, maar structurele oplossingen zijn beter. Want je moet onderliggende problemen aanpakken en recht in de ogen durven te kijken. We kunnen immers wel stellen dat de problematiek rondom armoede en de algehele afname van het besteedbaar inkomen nog veel langer gaat duren. Ook volgend jaar en het jaar daarna zullen we zien dat een deel van onze inwoners extra ondersteuning nodig heeft. Grote kans ook dat we als gemeente nog pijnlijke en moeilijke besluiten moeten nemen. We kunnen ons geld maar één keer uitgeven.  En laten we armoede bezien in de breedte en in de integraliteit. Door steeds armoede op te delen in stukjes, lijken er gradaties te ontstaan. En dat moet niet, want armoede is armoede en dat moet aangepakt worden. De vraag die wij als raad ons moeten stellen wat is het perspectief en hoe gaan we fundamentele armoede aanpakken? Voor een groot deel zijn we afhankelijk van Den Haag, maar als gemeente kunnen we weldegelijk keuzes en verschil maken. Wat doen we wel en wat doen we niet? Dat gesprek moeten we veel meer hebben met elkaar, in gezamenlijkheid en met de verantwoordelijke wethouders. Ik noem hier bewust een meervoud. Want armoede gaat zowel over werk en inkomen als over duurzaamheid, over kansengelijkheid en over welzijn. Daarbij moeten we ook durven om buiten de hokjes te kijken en te denken. Dus ook over programmabegrotingen heen. Dat is een opdracht voor ons allemaal. Maar voor nu begint het met pleisters.

We moeten als gemeente alles op alles zetten om mensen tijdig te bereiken. Nog voor ze helemaal in de afgrond terechtkomen en ze verstrikt raken in regelingen en de bureaucratie van tal van instanties. Vroegsignalering is daarvoor een belangrijk middel. En in deze tijden moeten we zo vroeg en zo snel mogelijk kunnen schakelen. Met de motie ‘Vroegsignalering voor iedereen die in de schulden dreigt te komen’ roept de PvdA het college op om te kijken of we nog meer instanties kunnen aanhaken bij de vroegsignalering. Dan gaat het over de Belastingdienst, de gemeentelijke belastingdienst en telefoonmaatschappijen. Immers, veel schulden beginnen bij oplopende rekeningen van telefoonmaatschappijen. Juist ook bij jongeren.

Tussen 10 en 17 oktober organiseerde de HAN, de Week tegen Armoede. Met tal van workshops, panelgesprekken en debat. Een aantal van u was daar ook. Op al die plekken was de uitkomst: de situatie wordt voor veel inwoners steeds nijpender. Niet alleen mensen met een bijstandsinkomen komen steeds meer in de problemen. Nee, ook mensen met een baan en studenten krijgen het steeds moeilijker. Ook werd heel helder dat ervaringsdeskundigheid onmisbaar is in strijd tegen armoede. Want iemand die zelf de stress van het niet kunnen betalen van rekeningen heeft ervaren, zal zich ook veel beter kunnen inleven in de irrationele keuzes die mensen in armoede maken, de gevolgen hiervan en hoe je als gemeente deze mensen kunt helpen. Ervaringsdeskundigen kunnen een belangrijke schakel zijn en aanvullend en complementair worden ingezet naast de kennis van professionals, ambtenaren en onderzoek. Daarom dient de PvdA de motie ‘Samen voor Nijmegen met ervaringsdeskundigen: van woord naar daad’ in.

Pleisters plakken dus. Waar het kan. Dat deden we eerder met het initiatief voor een Noodfonds voor Energiearmoede. Volgende week spreken we verder over de invulling. En wat ons betreft moet het geld echt terechtkomen bij zij die het hardste nodig hebben. En moet er echt vaart worden gemaakt met dit fonds. Immers, de koudere tijden komen er aan en in veel gemeenten is het ook al mogelijk om geld te storten als particulier dan wel bedrijf om hieraan bij te dragen. Geld dat terecht moet komen bij de mensen die het het hardste nodig hebben. Dat geldt ook voor de energietransitie. Er staat in de begroting een  subsidieregeling voor doe-het-zelvers en gratis maatwerkadvies voor maar liefst 1,7 miljoen euro per jaar. Ik heb meerdere malen gevraagd hoe dat er precies uit gaat zien, maar heel helder werd het niet. Daarom geef ik het college mee, wat de PvdA betreft komt dat echt terecht bij inwoners van onze stad die dat nodig hebben, in de wijken die dat het meest nodig hebben. Wijken zoals Hatert, Meijhorst of het Waterkwartier. Niet bij de happy few die dat gerust zelf kan betalen. Want ook hier geldt: de energietransitie kan alleen succesvol zijn als iedereen mee kan doen en het haalbaar en betaalbaar is voor iedereen.

Nog een pleister. Wijkcentra spelen een belangrijke rol als huiskamer van buurten. Juist in een tijd dat veel huishoudens, ook veel ouderen, worden geconfronteerd met een hoge energierekening, kunnen deze wijkcentra waar activiteiten worden georganiseerd, een warm thuis zijn. Wij hadden aangekondigd hierover met een motie te komen maar vandaag werd bekend dat het college hier reeds stappen in heeft gezet. De vraag die nog openstaat is, is of het college ook bereid is om de mogelijkheid open te houden dat keukens in wijkcentra tegen een 0-tarief kunnen worden gehuurd indien er maaltijden voor buurtbewoners worden klaargemaakt. Immers, wijkcentra hebben ook een belangrijke sociale functie in de rol tegen eenzaamheid.

In deze moeilijke tijden kan sport voor veel mensen een uitlaatklep zijn. Onze stad kent mooie natuurgrasvelden, maar, pijnlijk genoeg, ligt ook het slechtste voetbalveld van Gelderland in Nijmegen. Het is het veld van VV Krayenhoff. Vol kuilen. Menig speler raakte geblesseerd. Dat is toch iets dat we niet moeten willen en daarom dient de PvdA de motie ‘Laat de bal weer rollen. Voetballen op een veilig veld zonder blessure’ in met de oproep het natuurgrasveld zo spoedig mogelijk speelklaar te maken en ook alvast geld te reserveren voor de noodzakelijke investering van een kunstgrasveld. Het doel moet zijn dat de voetballers van VV Krayenhoff in de zomer van 2023, in plaats van de zomer van 2024, het hun beloofde kunstgrasveld krijgen.

Vervolgens zou ik met u stil willen staan bij de stichting Hartslag Nijmegen. Deze doet veel en belangrijk werk. U weet allen dat hoe eerder een hartmassage begint, hoe groter de overlevingskansen zijn. AED’s zijn hierbij van grote betekenis. Door kostenstijgingen en teruglopende sponsoring krijgt de stichting het veel lastiger. De continuïteit van Hartslag Nijmegen dreigt daarmee in gevaar te komen. Er zijn extra middelen nodig om de broodnodige basis- en herhaalcursussen op te zetten, oudere AED’s  die afgeschreven zijn, te vervangen en om onderhoud te plegen aan AED’s. Daarom dient de PvdA het amendement ‘Geef met je hart. Meer financiële steun voor stichting Hartslag Nijmegen’ in om te regelen dat de stichting voor het jaar 2023 meer financiële slagkracht krijgt en er daarnaast gekeken wordt naar een plan van aanpak en mogelijke structurele continuering van gelden voor 2024 en verder.

En om de stad nog socialer, veiliger en schoner te maken is er bovendien een heus oppositiepakket. Een pakket van alle partijen in de oppositie, PvdA, PvdD, VVD, SP, CDA, GewoonNijmegen.Nu en ODV. Ik ben blij dat het gelukt is om met deze partijen tot een mooi pakket te komen. Daar dank ik de collega’s dan ook voor. Daarom dien ik namens deze partijen de motie ´Laat de zon schijnen op daken en daarmee in portemonnees van huishoudens´ en de motie ´Geen gascentrale op het Engie-terrein’ in. In de eerste motie roepen wij als oppositie het college op om in de nog lopende onderhandelingen over de Prestatieafspraken namens de gemeente in te zetten op een verplichting van het plaatsen van zonnepanelen op elk geschikt dak van woningcorporaties. Immers, naast isoleren is het plaatsen van zonnepanelen ook van groot belang in de verduurzamingsopgave en draagt dit direct bij aan het verlagen van energiekosten van huurders. Daar kunnen we echt impact maken samen met corporaties en de gemeente. We roepen het college dan ook op om te werken aan het opzetten van een zogenoemd revolverend fonds. En dan de mogelijkheid die tot op heden open ligt van een gascentrale op het Engieterrein.

Als oppositie zeggen wij gezamenlijk tegen onze overige raadscollega’s spreek je uit tegen de mogelijke bouw van een gascentrale op dit terrein. De luchtkwaliteit in dit gebied is al minder goed. We hebben als raad eerder de klimaat- en biodiversiteitscrisis uitgeroepen en daarom dus expliciet erkend. Het bestemminsplan is nog niet vastgesteld dus spreek u uit. Ten slotte vragen we het college ook om een zienswijze in te dienen tegen de door de provincie verleende vergunning om de mogelijkheid van de bouw van een CO2 producerende centrale, uit de vergunning te schrappen. Als het ons als oppositie lukt om gezamenlijk met plannen te komen om onze stad nog mooier te maken, dan moeten toch haast wel raadsleden van coalitiepartijen bereid zijn om onze handreiking aan te nemen. Zoals de coalitie eerder zei de oppositie een hand uit te reiken, zo namen wij die aan, kwamen met een pakket en steken nu onze hand uit naar GL, Stadspartij en D66. De PvdA hoopt dat de coalitiepartijen deze moties en amendementen willen omarmen.